Oro har, egungo energia ereduaren ezaugarria da kontsumoa modu konstantean hazten dela, batez ere baliabide finituetan oinarri harturik (erregai fosilak), guztia ere ondorio larriak eta aurreikusi ezinezkoak eraginez planetako kliman, berotegi efektuko gasak etengabe isurtzearen ondorioz. Erregai horiek, gainera, hirugarren herrialdeetan egoten dira, eta erosi egin behar izaten zaizkie, haiek ezarritako prezio eta hornidura baldintzetan, gainera. Horrek bi arazo nabarmen sortzen ditu: batetik, energia mendekotasuna (%97koa, Euskadiren kasuan), eta, bestetik, ezegonkortasun geopolitikoa, baliabideok eragin politikoko elementu gisa erabiltzeagatik. Mendekotasun handi horren ondorioz, hauskor ageri zaigu gure eredu sozioekonomikoa, horniduraren kostuari eta ezegonkortasunari erreparatzen baldin badiogu.

Azkenik, oso kontuan hartu beharreko beste faktore bat: egungo energia eredua oso bidegabea eta elkartasunik gabea da. Izan ere, bazterturik uzten du munduko populazioaren zatirik handiena: %20 aberatsenek mundu zabaleko energia baliabideen %80 kontsumitzen dute. Hori horrela, eredu hori ezin da hedatu planeta osora, ez baitago guztiontzako adina baliabide fosil.

Irudia: energia kontsumo globalaren hazkunde joera, garabidean diren herrialdeen oparotasun ekonomiko handiagoko agertoki batean. Iturria: BP GLOBAL 2019.

Eredu jasanezin horren aurrean, etorkizun hurbilenean murriztu egin behar da ekonomiak erregai fosilekin duen mendekotasuna, eta, horren bitartez, berotegi efektuko gas isuriak ere bai. Hau da, gure ekonomia karbonoz gabetzea oinarri duen eredu bat lortu beharko litzateke 2050 horizonte gisa harturik, Europar Batasunaren kasuan.

Bi izango dira gako jarduketen ardatz nagusiak: batetik, energia eskaera (kontsumoa) eta, bestetik, energia bera sortzea. Hauexek dira, hain justu:

Energia efizientzia

Sektore guztietan energia murriztera bideratutako soluzioak –hala nola garraioan, bizitegi sektorean, eraikingintzan, zerbitzuetan eta abarretan–, bai eta erabilera guztietan ere –argiak, garraioa, aire girotzea, mugikortasuna eta abar–..

Irudia: energiaren azken kontsumoaren banaketa sektorez sektore EBn (28). Iturria: Eurostat, 2017

Energia berriztagarriak

Gero eta ezarpen handiagoa dute energia mixa karbonogabetzea ahalbidetzen duten teknologiak, hala nola eguzki energia fotovoltaikoa, eguzki energia termoelektrikoa, energia eolikoa, biomasa eta abar. Tokian tokiko baliabideak izaten dituzte oinarri (haizea, eguzkia...), eta, horri esker, murriztu egiten dute erregai fosilen ekonomiarekiko kanpo mendekotasuna, prezio eta hornidura arriskuak ere gutxituz. Oro har, teknologia horiek ez dute isurtzen karbono dioxidorik (CO₂).

Irudia: turbina eolikoa itsasoan (offshore). Iturria: Pixabay.

Irudia: munduko energia kontsumoaren hazteko joera, energia trantsizio bizkorreko agertoki batean (isuriak murrizteko politikak sektore guztietan txertatuz). Iturria: BP GLOBAL 2019.

Karbono apaleko beste teknologia batzuk

Hala nola nuklearra, erregaiak ordeztea (esaterako, hidrogenoa), mugikortasun elektrikoa barneratzea, eta karbonoa biltzea, baliatzea eta biltegiratzea.