José Ignacio Asensio Ingurumeneko diputatu eta Gipuzkoako Klima Aldaketaren Fundazioko lehendakariak, gaur goizean, Xabier Esteban Naturklimako zuzendari teknikoarekin eta Mónica Pedreira Ingurumeneko zuzendariarekin batera, Gipuzkoako Foru Aldundiko Ingurumeneko Departamentuak eta Naturklima Fundazioaren Behatokiak garatutako Gipuzkoako Klima Aldaketaren Eraginari eta Zaurgarritasunari buruzko lehenengo txostena aurkeztu dute.

“Gipuzkoako Klima Aldaketaren Eraginari eta Zaurgarritasunari buruzko Txostenak” klima-aldaketak Gipuzkoako ingurune naturalean eta lurraldeko 10 sektore sozioekonomikotan dituen eraginak aztertzen ditu. Haren helburua da etorkizunean egokitze-neurriak hartzea eta, hartara, lurraldearen zaurgarritasuna murriztea. Txostena urtero eguneratuko du Behatokiak, nazioartean homologatutako 80 adierazle meteorologiko, ingurumeneko eta sektorialen bilakaeraren azterketaren bidez.

Berotzearen bilakaeraren eta horrek lurraldean duen eraginaren jarraipena egin nahi da, fenomenoaren aurrean eskualde eta toki mailako plangintza egiteko proiekzioak eginez eta aurreikuspenak ezarriz. José Ignacio Asensio Ingurumeneko diputatuak adierazi duenez, “informazioa izatea funtsezkoa da Gipuzkoak aurrea hartu eta zaurgarritasuna murriztuko duten politikak aplikatu ahal izateko, klima-aldaketara egokitzeko gaitasuna areagotuz. Politika klimatikoen kudeaketa egokiak baldintzatuko du, neurri handi batean, Gipuzkoaren etorkizun ekonomikoa”.

Ekimen hori aitzindaria da eskualdeko administrazioarentzat, eta beharrezkotzat jotzen da emisiorik gabeko ekonomia berde bat sustatzeko eta lurraldearen erresilientzia handitzeko arintze- eta egokitze-politikak gidatzeko oinarrizko tresna gisa, Gipuzkoak klima-aldaketaren ondorioen aurrean duen ahultasun-maila dela eta.

Tenperatura igotzea, egun bero eta lehor gehiago

Azterlanaren emaitzen arabera, Gipuzkoako batez besteko tenperatura 1,2 ºC igo da azken 50 urteetan, eta mende amaieran 3 ºC bitarteko tenperaturaizan dezakegu. Berotze horren eragina handiagoa da udaberrian eta udan, eta duela 50 urte baino 30 egun bero gehiago erregistratu dira, hau da, ia uda hilabete batez luzatu da. Hain zuzen ere, udaberrian eta udan ikusten da prezipitazioak jaitsi egin direla, udazken euritsuenen erregistroan ez bezala (bereziki Donostialdean eta Urola Kostan). Oro har, prezipitazioa %5 eta %11 bitartean jaitsiko da, baina ez modu uniformean, askoz uda lehorragoak izango baititugu, prezipitazioa %35 gutxituta.

Itsas mailaren igoerari dagokionez, txostenak ematen dituen datuen arabera, mende amaierarako agertokirik okerrenean 50 eta 70 zentimetro artean eta metro bat arte igotzeko asmoa dago. Horrekin batera, olatuak %5 eta %10 bitartean handituko direla aurreikusten da, eta, ondorioz, gure hareatzak %25 eta %40 artean galduko dira. Zenbait kasutan, hala nola Zarautzen edo Gaztetapen, erabat desagertzeko arriskua dago; Kontxan eta Zumaian, berriz, azaleraren %40-50 galduko dute.

Fenomeno horien ondorio nagusiak hauek izango dira: lehorteak, ibai-uholdeak eta itsas mailaren igoerak eragindako itsas uholdeak. Horiek Gipuzkoako biztanleriaren %40ri eragingo diote zuzenean, Gipuzkoako kostaldean bizi den biztanleriari, alegia. Era berean, itsas maila igotzearen ondorioz uholdea maiz izaten den lekuetan kaltetuak izan daitezkeen pertsonak egungo 10.499 pertsonatik 35.435 pertsonara igaroko dira 500 urtean. Itsasoaren igoerak Gipuzkoako hondartzetan eragin zuzena du sektore turistikoan ere, hareatzen heren bat baino gehiago galdu delako, eta biodibertsitatearen galeraren eragin naturalan duen afekzioarengatik, hauek turismoa erakartzeko baliabide garrantzitsuak baitira. Garraio-sektorean ere zuzeneko eraginak daude, prezipitazio handiak, ekaitzak eta itsas mailaren igoerak areagotzearen ondorioz; izan ere, handitu egiten da askatzea eta luiziak gertatzeko arriskua, batez ere urak har ditzakeen edo itsasertzetik oso hurbil dauden bide-azpiegituretan eragiten dutenak.

Ibai-uholdeei dagokienez, eta kontuan hartuta udalerri askok beren azaleraren zati handi bat hiri-erabilerarako dutela eta, beraz, uholdea gertatzeko arriskua dagoela, prezipitazioak gehitzea espero denean, Gipuzkoako udalerri gehienek uholde-arriskua izango dute. Oria eta Urumea ibaien arroetako udalerriek dute arrisku handiena.

Lehorteak klima-aldaketak Gipuzkoan duen beste ondorio zuzen bat dira, eta, batez ere, lurraldeko nekazaritza-sektoreari eragingo lioke, baso-ekosistemak “mediterraneartzearen”, aldaketa fenologikoen edo lurzoruaren degradazioa bizkortzearen ondorioz. Nekazaritzarako erabiltzen den lurzoruaren ehunekoa lurralde osoaren %2ra iristen ez bada ere, Gipuzkoako udalerri eta biztanleen %100ek arrisku handiak dituzte lehortearen aurrean.

Klima-aldaketak Gipuzkoan duen beste ondorio zuzen bat osasunean duen eragina da. Hainbat ikerketaren arabera, bero-boladen eraginak heriotza-arriskua areagotzen du, eta, kalkuluen arabera, Donostia bezalako hiri batean, 30 °C-tik gorako tenperaturan, heriotza-tasa batez beste %6,54 igoko litzateke. Negualdiko hotz-boladek ere ezin dute eragin negatiboa izan Gipuzkoako biztanleengan, batez ere energia-ateragarri diren sektoreengan. Oro har, tenperaturen igoera orokorrak, lekualdatzeak eta urtaroen iraupenaren aldaketak ondorioak izango dituzte asma-krisietan eta alergietan.

Txosten hau Klima Aldaketaren aurka Borrokatzeko Gipuzkoako Estrategian (EGLCC) planteatutako helburuei erantzuten die. Estrategia horren arabera, Gipuzkoan klima-aldaketak izan dituen eta izan ditzakeen aldaketak aldian behin aztertzea aurreikusten da, agintari eskudunek eta sektore sozioekonomikoek etorkizunean egokitze-neurriak hartu ahal izateko, lurraldearen zaurgarritasuna murrizteko eta ekonomia berdearen testuinguruan beharrezkoa den trantsizio ekologikoa bizkortzeko jarduera-esparru koordinatua aplikatzeko.Asensio foru-diputatuak gogorarazi duenez, “klima-aldaketaren aurkako borroka erronka orokorra da, baina maila anitzeko ekintza argia behar du, non komunitate zientifikoak, enpresek, industriak, erakundeek eta herritarrek, azken batean, gutako bakoitzak, gai izango baikara portaera jakin batzuk aldatzeko mugikortasunari, kontsumoari, energiaren eta uraren erabilerari, eta aurrera egiteko politika eraginkorrak erabiltzeari dagokienez”.

Txostena egiteko, klima-aldaketari buruzko irizpideak aztertu, landu eta ematen dituzten eragile nagusiek argitaratutako argitalpen zientifikoetan eta dokumentu teknikoetan jasotako informazioa erabili da. Gainera, lan honen esparruan, eta errealitatearen eta lurraldeko sektoreen zehaztapenekin bat datorren azterketa zehatzagoa egiteko, Fundazioak hiru azterketa espezifiko koordinatu ditu ingurune naturalaren kalteberatasuna aztertzeko (“Gipuzkoako elementu naturalen klima-aldaketarekiko zaurgarritasuna”), nekazaritza- eta basogintza-sektorea (“Gipuzkoako nekazaritza- eta basogintza-sektorearen klima-aldaketarekiko zaurgarritasuna”) eta arrantza-sektorea (“Sslur” Gipuzkoako arrantza-sektore ahulak).

• (PDF)